End of Robert Clive: উত্থানৰ দৰেই নিৰ্মম পতন ঘটিছিল ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ স্থপতি ‘অত্যাচাৰী’ ৰবাৰ্ট ক্লাইভৰ
End of Robert Clive: ৰবাৰ্ট ক্লাইভৰ জন্ম হৈছিল ১৭২৫ চনত ষ্টাইকৰ শ্ৰপশ্বাৰ গাঁৱত। তেওঁৰ বিষয়ে লিখা কিতাপবোৰৰ পৰাই গম পোৱা যায় যে তেওঁ সৰুৰে পৰা উচ্চাভিলাষী আৰু খেয়ালী আছিল। মাত্ৰ ১৯ বছৰ বয়সতে তেওঁ ইংলেণ্ডৰ পৰা ভাৰতৰ মাদ্ৰাজলৈ গুচি আহে।
১৭৭৪ চনৰ নৱেম্বৰৰ এটা ৰাতিপুৱা, পলাশী যুদ্ধত জয়ী হোৱা ‘আটাইতকৈ নিৰ্লজ্জ ডকাইত’ খ্যাত ৰবাৰ্ট ক্লাইভৰ মৃত্যুৰ খবৰে জোকাৰি গ’ল সমগ্ৰ লণ্ডনক। তেতিয়াৰ ৰাজনীতিবিদ হোৰাচ ৱালপোলে ক্লাইভৰ মৃত্যুৰ কথা বন্ধুসকলক কৈছিল যে ক্লাইভে নিজৰ ডিঙি কাটি পেলাইছে।
ইংৰাজ লেখিকা লেডী মেৰী ক’কে তেওঁৰ ডায়েৰীত লিখিছে যে ক্লাইভে নিজকে হত্যা কৰিছিল। কোনো কোনোৱে কয় যে তেওঁৰ হাতৰ কাষত ৰেজৰ পোৱা গৈছিল। আন কিছুমানে কয় যে আফিঙৰ বাবেই ক্লাইভৰ মৃত্যু হৈছিল।
কাৰণ যিয়েই নহওক কিয়, ক্লাইভৰ মৃত্যুৰ সঠিক কাৰণ জানিব পৰা নগ’ল। কৰ’নাৰ ৰিপ’ৰ্টত (সেই সময়ৰ মৰণোত্তৰ পৰীক্ষা) মৃত্যুৰ কাৰণ উল্লেখ কৰা হোৱা নাই। বহুতে বিশ্বাস কৰে যে তেওঁৰ পতন তেওঁৰ উত্থানৰ দৰেই নিৰ্মম আছিল।
ৰবাৰ্ট ক্লাইভৰ জন্ম হৈছিল ১৭২৫ চনত ষ্টাইকৰ শ্ৰপশ্বাৰ গাঁৱত। তেওঁৰ বিষয়ে লিখা কিতাপবোৰৰ পৰাই গম পোৱা যায় যে তেওঁ সৰুৰে পৰা উচ্চাভিলাষী আৰু খেয়ালী আছিল। জনা যায় যে এবাৰ তেওঁ গীৰ্জাৰ বেৰত উঠি গীৰ্জাৰ চাদত বহি ভৰি দুখন জোকাৰি আছিল। ইয়াৰ পৰাই বুজা যায় যে তেওঁক ভয় খুওৱাটো কিমান কঠিন আছিল।
মাত্ৰ ১৯ বছৰ বয়সতে তেওঁ ইংলেণ্ডৰ পৰা ভাৰতৰ মাদ্ৰাজলৈ গুচি আহে। ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীত কনিষ্ঠ কেৰাণী হিচাপে যোগদান কৰে। তাৰ পাছত ক্ৰমান্বয়ে বিয়পি পৰিল তেওঁৰ সাহসৰ কাহিনী। তেওঁৰ পদোন্নতিও হৈছিল। কিন্তু তেওঁৰ প্ৰকৃত পৰীক্ষা আহিছিল ১৭৫৬ চনত। বংগৰ শেষ নবাব ছিৰাজ-উদ-দৌলাৰ পৰা ৰবাৰ্টে কলিকতা পুনৰ দখল কৰিছিল।
সেই বছৰৰ ২৩ জুনত তেওঁ পলাশী মৰুভূমিত নবাব ছিৰাজক পৰাস্ত কৰি বংগ দখল কৰে । তেওঁৰ এই জয়ক ইংলেণ্ডৰ কিছুমানে সামৰিক প্ৰতিভা বুলি ক’লেও বহুতে অভ্যুত্থান বুলিও কয়। অৱশ্যে পলাশীৰ যুদ্ধ ভাৰতত ব্ৰিটিছ শাসনৰ মূল শিলাস্তম্ভ আছিল।
১৭৬০ চনত ক্লাইভ ইংলেণ্ডলৈ উভতি যায়। সেই সময়ত তেওঁ সেই দেশৰ অন্যতম ধনী ব্যক্তি আছিল। ঘূৰি যাওঁতে তেওঁ বংগৰ শাসকৰ পৰা ২ লাখ ৩৪ হাজাৰ পাউণ্ড লৈছিল। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁৰ এটা জাগীৰ আছিল যিয়ে বছৰি ৩০ হাজাৰ পাউণ্ড উপাৰ্জন কৰিছিল। ১৭৬২ চনত তেওঁক পলাশীৰ বেৰন ক্লাইভ ঘোষণা কৰা হয়। যদিও ক্লাইভ সেই দেশৰ সাধাৰণ মানুহৰ বাবে লোভৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছিল।
১৭৬৫ চনত যেতিয়া বংগত কোম্পানীটোৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থাৰ অৱনতি ঘটিছিল, তেতিয়া তেওঁ পুনৰ ঘূৰি আহিছিল। এইবাৰ তেওঁ মোগল সম্ৰাটৰ সৈতে এলাহাবাদ সন্ধি স্বাক্ষৰ কৰি বংগ-বিহাৰ-উৰিষ্যাত কৰ সংগ্ৰহৰ দায়িত্ব কোম্পানীৰ কান্ধত ৰাখিলে। তেতিয়াই ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ উত্থান হ’বলৈ ধৰিলে।
এইবাৰ দেশলৈ উভতি অহাৰ পাছত বংগত দুৰ্ভিক্ষৰ সৃষ্টি হয়। ইতিহাসবিদসকলে ইয়াৰ আঁৰত কোম্পানীটোৰ কৰ সংগ্ৰহৰ হাতখন দেখিছিল। ক্লাইভক কেইবাবাৰো ব্ৰিটিছ সংসদলৈ মাতি অনা হৈছিল। এডমাণ্ড বাৰ্ক আৰু আন কেইবাজনো ব্ৰিটিছ সাংসদে তেওঁক লোভৰ মূৰ্ত ৰূপ বুলি চিনাক্ত কৰিছিল।
পিছত লাহে লাহে তেওঁৰ স্বাস্থ্য পৰি আহিবলৈ ধৰিলে। মানসিক বিষণ্ণতাও বাঢ়িল। তাৰ পিছত ২২ নৱেম্বৰৰ পুৱা আহিল সেই খবৰ, তেওঁক বাৰ্কলে স্কোৱাৰৰ ঘৰত মৃত অৱস্থাত উদ্ধাৰ কৰা হয়।
