Next-Gen GST Reform: চিগাৰেট-গুটখাত ৪০% GST, কিন্তু বিড়িত মাত্ৰ ১৮%, বিড়িৰ ক্ষেত্ৰত GST হ্ৰাস কিয়?
GST ৰ ৫৬ সংখ্যক বৈঠকত Sin Goods শিতানত অন্তৰ্ভুক্ত চিগাৰেট, গুটখা, পাণমছলা, ধঁপাত আদিৰ ক্ষেত্ৰত ৪০ শতাংশ কৰ আৰোপৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছে। কিন্তু বিড়িৰ ক্ষেত্ৰত মাত্ৰ ১৮ শতাংশ GST আৰোপ কৰা হৈছে। কিন্তু এই প্ৰভেদ কিয়? জানক সবিশেষ-
বুধবাৰে ঘোষণা কৰা GST সংস্কাৰৰ পিছত গুটখাৰ লগতে চিগাৰেট আৰু অন্যান্য ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰীৰ মূল্য বৃদ্ধি পাব। ইয়াৰ বিপৰীতে বিড়িৰ মূল্য সামান্য হ্ৰাস পাব। পূৰ্বতে বিড়িৰ GST ২৮ শতাংশ আছিল যদিও এতিয়া এই হাৰ ১৮ শতাংশলৈ হ্ৰাস কৰা হৈছে।
বিড়ি তৈয়াৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা টেণ্ডু পাতৰ GST ১৮ শতাংশৰ পৰা ৫ শতাংশলৈ হ্ৰাস কৰা হৈছে। বৰ্তমান ২৮ শতাংশ GST আৰোপ কৰা চিগাৰেট আৰু অন্যান্য ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰীৰ কৰ ৪০ শতাংশলৈ বৃদ্ধি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ পাছত এতিয়া এইবোৰ সামগ্ৰীৰ দাম বৃদ্ধি পাব।
৭০ লাখৰো অধিক লোকক নিয়োজিত কৰা ঘৰুৱা বিড়ি উদ্যোগক সুৰক্ষা দিয়াৰ লক্ষ্যৰে বিড়িত GST কৰ্তন কৰা যেন লাগে। কিন্তু এই পদক্ষেপে ছ’চিয়েল মিডিয়া ব্যৱহাৰকাৰীসকলক স্তম্ভিত কৰি তুলিছে, যিয়ে চিগাৰেট ক্ষতিকাৰক, কিন্তু বিড়ি ক্ষতিকাৰক নহয় নেকি বুলি প্ৰশ্ন তুলিছে। একাংশই ইয়াক বিহাৰৰ আগন্তুক বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ সৈতেও সাঙুৰিব খুজিছে।
বহুতে আঙুলিয়াই দিছে যে বিড়ি কেনেকৈ চিগাৰেটতকৈ অধিক ক্ষতিকাৰক আৰু ইয়াক সমাজৰ বেছিভাগ অভাৱগ্ৰস্ত শ্ৰেণীয়ে সেৱন কৰে। যাৰ ফলত তেওঁলোক গুৰুতৰ ৰোগৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়। কিছুমানে কয় যে বিড়িৰ GST কৰ্তনৰ দ্বাৰা কেন্দ্ৰই জনসাধাৰণৰ বাবে কাম কৰাটো দেখুৱাইছে।
বিড়িৰ GST কিয় হ্ৰাস কৰা হ’ল ?
সেই উত্তৰ গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ ওপৰত নিহিত হৈ আছে। চৰকাৰী তথ্য অনুসৰি ৪৯.৮২ লাখ পঞ্জীয়নভুক্ত বিড়ী শ্ৰমিক আছে, যিবোৰ প্ৰধানকৈ সৰু চহৰ আৰু গাঁৱত আছে। ফ্ৰন্টিয়াৰ্ছে সংগ্ৰহ কৰা গৱেষণাৰ পৰা দেখা গৈছে যে বিড়ি প্ৰস্তুত কৰা অধিকাংশই মহিলা আৰু ঘৰুৱাকৰ্মী। দৰাচলতে ঘৰতে বিড়ি নিৰ্মাণৰ ৯০% কৰ্মসংস্থাপনত মহিলাৰ আধিপত্য আছে।
গ্ৰাম্য আৰু অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা অঞ্চলত বিড়ি নিৰ্মাণ হৈছে শিশুৰ যত্ন আৰু খেতিৰ কামৰ মাজতে ঘৰৰ পৰাই কৰিব পৰা সৰু কাম। কিন্তু এই উদ্যোগত কম মজুৰি সদায় চিন্তাৰ বিষয় হৈ আহিছে। ২০২৩ চনৰ ব্ৰিটিছ ছেফ্টি কাউন্সিলৰ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ২০১০–১১ চনত এজন বিড়ি শ্ৰমিকে পঞ্জীয়নভুক্ত উৎপাদনত এজন গড় শ্ৰমিকৰ মজুৰিৰ ১৭% উপাৰ্জন কৰিছিল। একেটা প্রতিবেদনেই প্রকাশ কৰিছে যে পশ্চিম বংগত প্রতি এহাজাৰ বিড়িৰ বাবদ প্রায় ১৫০টকা লাভ কৰে শ্রমিকসকলে ৷
পাবমেডৰ আন এটা অধ্যয়নে গড় কামৰ পৰা দিনটোত প্ৰায় ৪০০–৭০০ বিড়িৰ সাধাৰণ উৎপাদনৰ নথিভুক্ত কৰে, যিটো পূৰ্বতে উল্লেখ কৰা হাৰত যদি হিচাপ কৰা হয়, তেন্তে দৈনিক সামান্য আয়লৈ নামি আহে। এইবোৰ কথা মনত ৰাখি বিড়িৰ ওপৰত কৰ সকাহৰ অৰ্থ সম্ভৱতঃ দুটা কথাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিছে। এক হৈছে চৰকাৰে দুৰ্বল গ্ৰাম্য চক্ৰত বিড়ি প্ৰস্তুতকাৰীৰ নগদ আয় সুৰক্ষিত কৰিবলৈ বিচাৰিছে, কিয়নো সস্তা বিড়িয়ে সাধাৰণতে অধিক ব্যৱহাৰৰ সূচনা কৰে।
আন এটা আমোদজনক কথা হ’ল টেণ্ডু বা বিড়ি পকাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা পাতৰ ক্ষেত্ৰত সকাহ, যিটো সমগ্ৰ মধ্য ভাৰতৰ লাখ লাখ আদিবাসী আৰু গ্ৰাম্য পৰিয়ালে ঋতু অনুসৰি সংগ্ৰহ কৰা সামান্য বনজ উৎপাদন।
ইয়াৰ পূৰ্বে বিজেপিৰ মতাদৰ্শগত অভিভাৱক আৰ এছ এছৰ সৈতে জড়িত সংগঠনকে ধৰি কেইবাটাও সামাজিক সংগঠনে বিড়িৰ ২৮ শতাংশ GSTৰ হাৰ হ্ৰাস কৰিবলৈ চৰকাৰক আহ্বান জনাইছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা শ্ৰমিকসকলক সহায় কৰা হ’ব বুলি তেওঁলোকে যুক্তি আগবঢ়ায়।
আৰ এছ এছৰ সৈতে জড়িত স্বদেশী জাগৰণ মঞ্চই বিত্তমন্ত্ৰী নিৰ্মলা সীতাৰমণলৈ লিখিছিল যে ২৮ শতাংশ GSTয়ে বিড়ি উৎপাদনৰ পঞ্জীয়নভুক্ত খণ্ডত কৰ্মসংস্থাপনত আঘাত হানিছে। ইয়াৰ ফলত পঞ্জীয়নবিহীন বিড়ি উৎপাদন ইউনিটত থকা শ্ৰমিকসকলো অসুবিধাৰ সন্মুখীন হৈছে বুলি মঞ্চই জানিবলৈ দিয়ে।
বিগত সময়ত বিড়িৰ ওপৰত সামান্য পৰিমাণৰ কেন্দ্ৰীয় আবকাৰী শুল্ক আৰোপ কৰা হৈছিল বুলি মঞ্চই উল্লেখ কৰি কয় যে কেইবাখনো ৰাজ্যই বিড়ি শ্ৰমিকৰ স্বাৰ্থৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি বিক্ৰী কৰো আৰোপ কৰা নাছিল।
অৱশ্যে ২২ ছেপ্টেম্বৰৰ পৰা GSTৰ হাৰৰ পৰিৱৰ্তন আৰম্ভ হ’ব যদিও ক্ষতিপূৰণ চেছ একাউণ্টৰ অধীনত ঋণ আৰু সুত পৰিশোধৰ বাধ্যবাধকতা নিষ্পত্তি নোহোৱালৈকে চিগাৰেট, পাণ মছলা, গুটখা, বিড়ি আৰু অন্যান্য ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰী একে হাৰত বিক্ৰী হৈ থাকিব বুলি চৰকাৰে প্ৰকাশ কৰিছে।
