উচ্চ ৰক্তচাপত প্ৰথমে চকুত দেখা দিয়ে এই লক্ষণ, হেৰুৱাব পাৰে দৃষ্টিশক্তি
প্ৰতি বছৰে ২৮ ছেপ্টেম্বৰত বিশ্ব ৰেটিনা দিৱস (World Retina Day 2025) পালন কৰা হয়। আমি প্ৰায়ে চকুৰ স্বাস্থ্যক সীমিত সংখ্যক বস্তুৰ লগত জড়িত কৰোঁ, কিন্তু আপুনি জানেনে উচ্চ ৰক্তচাপে চকুৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে? এজন চিকিৎসকৰ পৰা জানো আহক ৰক্তচাপ বৃদ্ধি হ’লে চকুৰ কিদৰে ক্ষতি হ’ব পাৰে।

উচ্চ ৰক্তচাপক প্ৰায়ে “চাইলেন্ট কিলাৰ” বুলি কোৱা হয় কাৰণ ইয়াৰ লক্ষণসমূহ আৰম্ভণিতে স্পষ্টকৈ দেখা নাযায়। কিন্তু আশ্চৰ্যজনকভাৱে আমাৰ শৰীৰৰ যিবোৰ অংগ উচ্চ ৰক্তচাপৰ লক্ষণ দেখাবলৈ আৰম্ভ কৰে (High Blood Pressure Signs in Eyes) সেইবোৰৰ ভিতৰত এটা হ’ল আমাৰ চকু।
চকুৰ ৰেটিনাৰ পৰিৱৰ্তনে কেৱল উচ্চ ৰক্তচাপৰ ইংগিত দিয়াই নহয়, সমস্যাৰ ভয়াৱহতা আৰু ইয়াৰ ফলত শৰীৰৰ আন অংগসমূহৰ কিমান ক্ষতি হৈছে সেই কথাও প্ৰকাশ পায়। এই বিষয়ে ডাঃ পৱন গুপ্তাৰ পৰা (চিনিয়ৰ কেটাৰেক্ট এণ্ড ৰেটিনা চাৰ্জন, আই 7 হাস্পতাল, লাজপট নগৰ আৰু ভিজন আই ক্লিনিক, নতুন দিল্লী)ৰ অধিক জানো আহক।
চকু কিয় ইমান সংবেদনশীল?
ইয়াৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ কাৰণ চকুৰ অনন্য গঠন। চকুটোৱেই আমাৰ শৰীৰৰ একমাত্ৰ অংগ য’ত আমি অস্ত্ৰোপচাৰ নকৰাকৈয়ে পোনপটীয়াকৈ ৰক্তবাহী নলীবোৰ চাব পাৰো। ৰেটিনাৰ ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ ৰক্তবাহী নলীবোৰ অতি সংবেদনশীল আৰু আনকি ৰক্তচাপৰ সৰু সৰু উঠা-নমাও প্ৰত্যক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে। যেতিয়া ৰক্তচাপ ধাৰাবাহিকভাৱে উচ্চ হৈ থাকে তেতিয়া এই ক্ষুদ্ৰ নাড়ীবোৰ কঠিন আৰু সংকীৰ্ণ হৈ পৰে, যাৰ ফলত দৃষ্টিশক্তিত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
উচ্চ ৰক্তচাপে চকুৰ কি ক্ষতি কৰিব পাৰে?
উচ্চ ৰক্তচাপ দীৰ্ঘদিন ধৰি থাকিলে ই ৰেটিনাৰ গুৰুতৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে, যাক চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা ‘হাইপাৰটেনচিভ ৰেটিনোপেথী’ বুলি জনা যায়।
ধমনীবোৰ কঠিন হোৱা – ৰেটিনাৰ ধমনীবোৰ কঠিন আৰু ঘন হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে।
ৰূপালী ৰঙৰ তাঁৰ – সময়ৰ লগে লগে এই কঠিন ধমনীবোৰৰ আৱৰণটোক চিকচিকিয়া ৰূপৰ দৰে দেখা যায়, যাক “ৰূপালী তাঁৰ” বুলি জনা যায়।
AV Nicking – কঠিন আৰু ঘন হোৱা ধমনীবোৰে য’ত পাৰ হৈ যায় তাত শিৰাত হেঁচা মাৰি ধৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। ইয়াৰ ফলত শিৰাত তেজৰ সোঁতত বাধাৰ সৃষ্টি হয়। এই অৱস্থাক এভি নিকিং বোলা হয়। যেতিয়া উচ্চ ৰক্তচাপ তীব্ৰ হৈ পৰে বা দীৰ্ঘদিন ধৰি থাকে তেতিয়া ই দৃষ্টিশক্তিৰ প্ৰতি গুৰুতৰ ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিব পাৰে।
ৰেটিনা ভেইন অক্লুচন – যেতিয়া ডাঠ ধমনীবোৰে সিৰাবোৰত ইমান চাপ পেলায় যে ইয়াত তেজৰ সোঁত সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ হৈ যায়। ৰেটিনাৰ কোনো শিৰা বাধাগ্ৰস্ত হ’লে ইয়াক ব্ৰাঞ্চ ৰেটিনাৰ শিৰা বন্ধক (BRVO) বোলা হয়। ইয়াৰ ফলত আক্ৰান্ত অংশত ৰক্তক্ষৰণ আৰু ফুলি উঠিব পাৰে, যাৰ ফলত হঠাতে দৃষ্টিশক্তি ম্লান হৈ পৰে বা দৃষ্টিশক্তি হেৰুৱাব পাৰে।
ৰেটিনাৰ ধমনী বন্ধ হোৱা – কেতিয়াবা ৰেটিনাৰ মূল ধমনী বন্ধ হৈ পৰে, যাক কেন্দ্ৰীয় ৰেটিনা ধমনী বন্ধ হোৱা (CRAO) বোলা হয়। এইটো চিকিৎসাৰ জৰুৰীকালীন অৱস্থাত হঠাতে আৰু প্ৰায় সম্পূৰ্ণ দৃষ্টিশক্তি হেৰুৱাব পাৰে।
মাৰাত্মক উচ্চ ৰক্তচাপ – ৰক্তচাপ অত্যধিক বৃদ্ধি পালে (যেনে ২০০ মিলিমিটাৰ পাৰাপাৰচেণ্টৰ ওপৰত) এই অৱস্থা হয়। ইয়াৰ ফলত ৰেটিনাৰ তীব্ৰ ফুলি উঠে, চকুৰ স্নায়ু ফুলি উঠে আৰু “কটন উল স্পট” দেখা দিয়ে।
ফুলা আৰু তৰল পদাৰ্থ নিৰ্গত – উচ্চ ৰক্তচাপে ৰেটিনাৰ সুক্ষ্ম ৰক্তবাহী নলীৰ ক্ষতি কৰে, যাৰ ফলত তৰল আৰু তেজ লিক হয়। ইয়াৰ ফলত ৰেটিনা ফুলি উঠে।
চকুত দেখা দিয়া এই লক্ষণবোৰে সতৰ্কবাণীৰ কাম কৰে। তেওঁলোকে ইংগিত দিয়ে যে উচ্চ ৰক্তচাপ কেৱল হৃদৰোগ বা বৃক্কৰ সমস্যাত সীমাবদ্ধ নহয়; ই আপোনাৰ চকুকো বিপদত পেলাইছে।