ৰাজনীতিৰ পৰা সংৰক্ষণলৈ, জাতিগত লোকপিয়লে কি কি প্ৰভাৱ পেলাব দেশত?

দেশত জাতিগত পিয়ল অনুষ্ঠিত কৰাৰ দাবীত অনুমোদন জনোৱা হৈছে । কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী অশ্বিনী বৈষ্ণৱে কয় যে আগন্তুক লোকপিয়লৰ সমান্তৰালকৈ মোদী চৰকাৰে জাতিগত লোকপিয়লৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছে। দীৰ্ঘদিন ধৰি দেশত জাতিগত লোকপিয়লৰ দাবী উত্থাপন হৈছিল, যিটোৱে অৱশেষত অনুমোদন লাভ কৰিছে । জাতিগত জনগণনাই কেৱল জাতিৰ সংখ্যা প্ৰকাশ কৰাই নহয়, তেওঁলোকৰ সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু শৈক্ষিক অৱস্থাও প্ৰকাশ কৰিব । জাতিৰ লোকপিয়লৰ তথ্য ওলোৱাৰ পিছত কেৱল সংৰক্ষণেই নহয় দেশৰ ৰাজনীতিতো প্ৰভাৱ পৰিব বুলি বিশ্বাস কৰা হৈছে?

স্বাধীনতাৰ পূৰ্বে ১৯৩১ চনলৈকে জাতি জনগণনা চলিছিল । স্বাধীনতাৰ পিছত ধৰ্মীয় ভিত্তিত দেশখনক দুটা ভাগত বিভক্ত কৰা হয় । কোনো ধৰণৰ সামাজিক বিভাজন ৰোধ কৰিবলৈ ভাৰতে ব্ৰিটিছৰ লোকপিয়ল নীতি সলনি কৰিলে । স্বাধীনতাৰ পাছত ১৯৫১ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈ সাতবাৰকৈ লোকপিয়ল কৰা হৈছে আৰু ভাৰতত মুঠ ১৫টা লোকপিয়ল কৰা হৈছে । সংখ্যালঘু, অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতিক লোকপিয়লত গণনা কৰা হয়, কিন্তু অন্যান্য পিছপৰা জাতিৰ গণনা কৰা নহয় । ৯৪ বছৰৰ পাছত মোদী চৰকাৰে জাতিগত জনগণনা কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে, গতিকে প্ৰশ্ন উত্থাপন হৈছে যে ইয়াৰ ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱ কি হ’ব?

অ’বিচি জনসংখ্যাৰ প্ৰামাণিক তথ্য
অ’বিচি জনসংখ্যাৰ কোনো প্ৰামাণিক তথ্য এতিয়াও নাই, যি তথ্য আৰু প্ৰমাণ দাঙি ধৰা হৈছে ১৯৩১ চনৰ লোকপিয়লৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি । ১৯৩১ চনৰ লোকপিয়লত অন্যান্য পিছপৰা জাতিৰ জনসংখ্যা ৫২ শতাংশতকৈ অধিক বুলি উল্লেখ কৰা হৈছিল । যাৰ পৰামৰ্শ মতে অ’বিচিয়ে সংৰক্ষণ লাভ কৰা মণ্ডল আয়োগেও অ’বিচিৰ জনসংখ্যা মাত্ৰ ৫২ শতাংশ বুলি বিবেচনা কৰিছিল । বিহাৰৰ জাতিগত জৰীপত অ’বিচিক অত্যন্ত পিছপৰা শ্ৰেণী আৰু পিছপৰা শ্ৰেণী হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল । সমীক্ষাৰ তথ্য অনুসৰি বিহাৰত দুয়োৰে মুঠ জনসংখ্যা ৬৩.১৩ শতাংশ । একেদৰে জাতিগত সমীক্ষাত তেলেংগানাৰ অ’বিচিৰ জনসংখ্যা ৬৫ শতাংশ বুলি জানিব পৰা গৈছে । এতিয়া দেশৰ মুঠ OBC জনসংখ্যা আৰু কোনখন ৰাজ্যত জাতি লোকপিয়লৰ পিছত গম পোৱা যাব তাৰ সঠিক পৰিসংখ্যা ।

সংৰক্ষণৰ ৫০% সীমাৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰিব
জাতি লোকপিয়লৰ প্ৰথম প্ৰভাৱ পৰিব সংৰক্ষণৰ ৫০ শতাংশ সীমাৰ ওপৰত । উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত ৫০ শতাংশ সীমা আৰোপ কৰিছে । ইয়াৰ বাবেই সংৰক্ষণ ৫০ শতাংশতকৈ অধিক হ’ব নোৱাৰে । মণ্ডল আয়োগৰ পৰামৰ্শ কাৰ্যকৰী হোৱাৰ সময়ত অ’বিচিৰ সংখ্যাৰ কোনো প্ৰামাণিক তথ্য নাছিল । এনে পৰিস্থিতিত অ’বিচিৰ বাবে ২৭ শতাংশ সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল যদিও জাতি লোকপিয়লৰ পাছত চৰকাৰৰ হাতত থাকিব প্ৰামাণিক তথ্য । জনসংখ্যা অনুসৰি অ’বিচিয়ে সংৰক্ষণৰ দাবী কৰিব পাৰে । SC-STক সংৰক্ষণ দিয়াৰ সময়ত তেওঁলোকৰ জনসংখ্যাৰ কথা বিবেচনা কৰা হয়, কিন্তু OBC সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত এনে নহয় । দৰিদ্ৰ উচ্চ বৰ্ণক সংৰক্ষণ দি থকাৰ সময়তো কেন্দ্ৰৰ নৰেন্দ্ৰ মোদী চৰকাৰে তেওঁলোকৰ জনসংখ্যা সম্পৰ্কীয় কোনো তথ্য দাখিল কৰা নাছিল ।

বিহাৰ, তেলেংগানা আৰু কৰ্ণাটকত দেখা গৈছে যে প্ৰথমে জাতি ভিত্তিক জৰীপ কৰা হৈছিল আৰু পৰিসংখ্যা প্ৰকাশ পোৱাৰ পিছত সংৰক্ষণৰ সীমা বৃদ্ধি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছে । বিহাৰৰ পৰা তেলেংগানালৈ সংৰক্ষণৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি কৰা হ’ল । কংগ্ৰেছ নেতা ৰাহুল গান্ধীয়ে সংৰক্ষণৰ ৫০ শতাংশ সীমা বিলুপ্ত কৰাৰ দাবী অহৰহ উত্থাপন কৰি আছে । জাতি লোকপিয়লৰ পিছত জনসংখ্যা অনুযায়ী অ’বিচি জাতিসমূহক সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰাৰ বাট মুকলি হ’ব পাৰে । জাতি লোকপিয়ল কৰি দেশত কোন জাতিৰ জনসংখ্যা কিমান সেই কথা গম পোৱা যাব । ইয়াৰ পিছত জনসংখ্যা অনুসৰি অবিচি জাতিসমূহে দাবী উত্থাপন কৰিব পাৰে ।

ৰাজনীতিৰ ছবিখন সলনি হ’ব
জাতি লোকপিয়লৰ প্ৰভাৱ ৰাজনীতিতো পৰিব । মণ্ডল আয়োগ কাৰ্যকৰী হোৱাৰ পিছত দেশত অ’বিচি জাতি ভিত্তিক বহু ৰাজনৈতিক দলৰ উত্থান ঘটিছে, য’ত এছপি, আৰজেডি, জেডিইউ, আপনা দল, বিএছপি আদি দলো আছে। এই কাৰণেই জাতি লোকপিয়লৰ পাছত ৰাজনীতিতো ৰাজনৈতিক প্রভাৱ পৰিব । এনে পৰিস্থিতিত সংসদ আৰু বিধান সভাৰ ছবিও সলনি হ’ব । লোকপিয়লত অধিক সংখ্যা থকা জাতিবোৰে একত্ৰিত হ’ব । ইয়াৰ পিছত ৰাজনৈতিক দলসমূহে তেওঁলোকক অধিক সংখ্যক নিৰ্বাচনত প্ৰক্ষেপ কৰিব পাৰিব, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধিত্ব বৃদ্ধি পাব । দেশৰ যিবোৰ ৰাজ্যত জাতিগত জৰীপ কৰা হৈছে, সেইবোৰত অ’বিচিৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পোৱা দেখা গৈছে । ইয়াৰ বাহিৰেও উচ্চ বৰ্ণৰ সংখ্যা বিশেষকৈ ব্ৰাহ্মণ আৰু ঠাকুৰৰ সংখ্যা তেওঁলোকৰ দাবীতকৈ কম বুলি কোৱা হৈছে । সমগ্ৰ দেশতে দেখা গৈছে যে উচ্চ জাতিৰ বিধায়ক আৰু সাংসদৰ সংখ্যা হ্ৰাস পোৱাৰ বিপৰীতে দলিত আৰু অ’বিচি বিধায়ক আৰু সাংসদৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে ।

বিদ্যালয়-মহাবিদ্যালয়ত চৰকাৰী চাকৰিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰভাৱ
জাতিগত লোকপিয়লৰ তথ্য ওলোৱাৰ পিছত চৰকাৰৰ ওপৰত সংৰক্ষণৰ সীমা বৃদ্ধিৰ বাবে হেঁচা পৰিব । জাতিগত লোকপিয়লৰ ক্ষেত্ৰত মোদী চৰকাৰে লোৱা সিদ্ধান্তৰ পিছতে সংৰক্ষণৰ সীমা বৃদ্ধিৰ দাবী উত্থাপন কৰিছে ৰাহুল গান্ধীয়ে । ইয়াৰ উপৰিও ব্যক্তিগত প্ৰতিষ্ঠানতো সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা ৰূপায়ণৰ দাবী উত্থাপন হৈছে । এনেদৰে স্পষ্ট হৈ পৰে যে জাতি লোকপিয়লৰ পিছত সংৰক্ষণ বৃদ্ধিৰ দাবীৰ লগতে ব্যক্তিগত প্ৰতিষ্ঠানত সংৰক্ষণৰ দাবীয়েও গতি লাভ কৰিব পাৰে । ইয়াৰ প্ৰত্যক্ষ প্ৰভাৱ বিদ্যালয় আৰু মহাবিদ্যালয়তো দেখা যায় ।

যদিহে ৫০% সংৰক্ষণৰ সীমা আঁতৰাই দিয়া হয় তেন্তে বিদ্যালয়-মহাবিদ্যালয়ত অন্যান্য পিছপৰা জাতিৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সংখ্যা বেছি দেখা যাব পাৰে । একে সময়তে সংৰক্ষণৰ সময়সীমা আঁতৰোৱাৰ পিছত চৰকাৰী চাকৰিত সংৰক্ষণ সলনি হ’ব, ইয়াৰ বাবে নতুন চাকৰিত সেই জাতিৰ সংখ্যা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে, চৰকাৰী চাকৰিত কম থকা জাতিৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাব পাৰে । ইয়াৰ উপৰিও যদি ব্যক্তিগত প্ৰতিষ্ঠানতো সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰা হয়, তেন্তে দলিত আৰু অ’বিচি সম্প্ৰদায়ৰ বৃহৎ সংখ্যক লোকক দেখা যাব ।

আসনৰ সমীকৰণ সলনি হ’ব
জাতি লোকপিয়লৰ পিছত দেশৰ ৰাজনৈতিক গাঁথনি সলনি হ’ব পাৰে । ইয়াৰ প্ৰত্যক্ষ প্ৰভাৱ বিধানসভা আৰু লোকসভা সমষ্টিতো দেখা যাব । ইয়াৰ পৰাই গম পোৱা যাব কোনটো জাতিৰ জনসংখ্যা কোনখন বিধানসভাত আৰু কোনটো লোকসভা সমষ্টিত । এনে পৰিস্থিতিত ৰাজনৈতিক দলসমূহে জনসংখ্যা বেছি থকা জাতিটোৰ ওপৰত বাজি ধৰা দেখা যাব । ইয়াৰ বাহিৰেও যদি এতিয়ালৈকে যি সম্প্ৰদায়ৰ পৰা বিধায়ক আৰু সাংসদ নিৰ্বাচিত হৈছে সেই সম্প্ৰদায়ৰ জনসংখ্যা হ্ৰাস পায়, তেন্তে তেওঁলোকৰ পৰা আসনখন কাঢ়ি ল’ব পৰা যাব । ইয়াৰ বাহিৰেও দলিত আৰু জনজাতীয় জনগোষ্ঠীৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিনিধিত্ব আছে; জাতিৰ তথ্য প্ৰকাশ পোৱাৰ পিছত তেওঁলোকৰ বাবে সংৰক্ষিত আসনৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাব পাৰে ।

মহিলা সংৰক্ষণৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰিবনে?
মোদী চৰকাৰে গৃহীত কৰিলে মহিলাৰ বাবে ৩৩ শতাংশ সংৰক্ষণৰ আইন । ইয়াৰ অধীনত ৩৩ শতাংশ মহিলাই চৰকাৰী চাকৰি আৰু শিক্ষানুষ্ঠানৰ লগতে বিধানসভা আৰু লোকসভাতো সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰিব পাৰিব । জাতিগত লোকপিয়লৰ তথ্য ওলোৱাৰ পিছত মহিলা সংৰক্ষণত অ’বিচি, অনুসূচিত জাতি আৰু জনজাতিৰ মহিলাৰ বাবে সংৰক্ষণৰ দাবীয়েও গতি লাভ কৰিব পাৰে । সকলো বিৰোধী দলে ধাৰাবাহিকভাৱে এই দাবী কৰি আহিছে । কংগ্ৰেছৰ পৰা আৰম্ভ কৰি এছ পি, আৰজেডি আৰু বিএছপিলৈকে সকলোৱে কোটাৰ ভিতৰত কোটা দাবী কৰি আহিছে ।

সামাজিক কাপোৰৰ ওপৰত প্ৰভাৱ
জাতিগত লোকপিয়লৰ সুবিধাৰ লগতে অসুবিধাও আছে । ইয়াৰ ফলত আৰ্থ-ৰাজনৈতিক প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে । জাতি লোকপিয়লৰ তথ্যই সমাজত নতুন বিভাজনৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে । ইয়াৰ ফলত সমাজত জাতি বিভাজন আৰু অধিক গভীৰ হ’ব পাৰে । এই বিভাজন হিংসাত্মক বুলিও প্ৰমাণিত হ’ব পাৰে, কাৰণ নব্বৈৰ দশকত যেতিয়া মণ্ডল আয়োগ কাৰ্যকৰী হৈছিল আৰু অ’বিচিৰ বাবে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল, তেতিয়া দেশত ব্যাপক আন্দোলন হৈছিল । বহু ঠাইত মানুহক মাৰপিট কৰাৰ লগতে একাংশই আত্মহত্যাৰ চেষ্টাও কৰে । অ’বিচি আৰু উচ্চ জাতিৰ মাজত বহু ঠাইত সংঘৰ্ষ দেখা যায় । এনে পৰিস্থিতিত জাতি জনগণনাই সামাজিক তন্ত্ৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে । এনে পৰিস্থিতিত ৰাজনৈতিক দলসমূহে নিজৰ ৰাজনৈতিক স্বাৰ্থ পূৰণৰ চেষ্টা কৰিব পাৰে ।

বিত্ত আয়োগৰ পৰামৰ্শ
জাতিগত লোকপিয়লৰ ফলত বিত্ত আয়োগৰ ওপৰত বহু প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে । এফালে তথ্যৰ ভিত্তিত ৰাজ্যসমূহক আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদান কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, যাতে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে উপযুক্ত নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰিব পৰা যায়, আনফালে এই তথ্যৰ ভিত্তিত সংৰক্ষণৰ চাহিদা বৃদ্ধি পাব পাৰে, যাৰ ফলত সামাজিক অশান্তিও হ’ব পাৰে । জাতি লোকপিয়লত কোনবোৰ জাতিৰ অৱস্থা জানিব পৰা যাব । ইয়াৰ দ্বাৰা চৰকাৰে সেই জাতিসমূহৰ বাবে উন্নত নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰাত সহায় কৰিব, যাতে তেওঁলোকৰ শিক্ষা, সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক মৰ্যাদা উন্নত কৰিব পৰা যায় ।

লোকপিয়লৰ তথ্যই বিত্ত আয়োগক ৰাজ্যসমূহক অনুদান দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰিব । ইয়াৰ দ্বাৰা ৰাজ্যসমূহে সামাজিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীক অধিক আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদান কৰাত সহায় কৰিব । জাতি লোকপিয়লে সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰসাৰ ঘটাব, কিয়নো ইয়াৰ দ্বাৰা চৰকাৰে সেই শ্ৰেণীসমূহৰ মৰ্যাদা জানিব পাৰিব যিবোৰ সামাজিকভাৱে পিছপৰা । এই তথ্যৰ ভিত্তিত চৰকাৰে সেই শিতানসমূহৰ বাবে বিশেষ পৰিকল্পনা কৰিব পাৰে, যাতে তেওঁলোকে সমান সুযোগ লাভ কৰিব পাৰে ।