ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ সেই কঠোৰ নিৰ্দেশ, যাৰ প্ৰত্যুত্তৰত ৰচনা হৈছিল বন্দে মাতৰম, জানক এই গীতৰ জন্ম গাঁথা
আজি লোকসভাত জাতীয় গীত "বন্দে মাতৰম"ৰ ১০ ঘণ্টীয়া আলোচনাৰ কথা। দিনৰ ১২ বজাত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে আলোচনাৰ আৰম্ভণি কৰিছে। স্বাধীনতাৰ সময়ত "বন্দে মাতৰম" গীতটো কিয় গোৱা হৈছিল?
ভাৰতৰ ইতিহাসত বহু মুহূৰ্ত চিহ্নিত হৈ আছে যিবোৰ সময়ৰ গতিৰ লগে লগে যেন পাহৰণিৰ গৰ্ভত সোমাই পৰিছে। কিন্তু আজিও স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামৰ কথা মনত পৰিলে কেৱল বীৰ সংগ্ৰামীসকলৰ বীৰত্বৰ কথাই নহয়, সেই গীত আৰু শ্লোগানৰ প্ৰতিধ্বনিয়ে সমগ্ৰ দেশতে স্বাধীনতাৰ জোৱাৰ তোলে।
এই গীতবোৰৰ ভিতৰত আটাইতকৈ উচ্চমানৰ, শক্তিশালী আৰু পবিত্ৰ আছিল “বন্দে মাতৰম”। আজি লোকসভাত জাতীয় গীত “বন্দে মাতৰম”ৰ ১০ ঘণ্টীয়া আলোচনাৰ কথা। দিনৰ ১২ বজাত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে আলোচনাৰ আৰম্ভণি কৰিছে। এই গীতটোৰ বিষয়ে ৰাজপথৰ পৰা সংসদলৈ চৰ্চা তীব্ৰতৰ হৈ পৰিছে। স্বাধীনতাৰ সময়ত “বন্দে মাতৰম” গীতটো কিয় গোৱা হৈছিল?
এই গীতটোৱে দাসত্বৰ শিকলিক প্ৰত্যাহ্বান জনাই লাখ লাখ ভাৰতীয়ক একত্ৰিত কৰিছিল আৰু সংগ্ৰামৰ পথত তেওঁলোকৰ ক্লান্তি দূৰ কৰিছিল। ১৫০ বছৰ পূৰ্বে জন্ম পোৱা কৰা এই গীতটোৱে স্বাধীনতা আন্দোলনৰ সময়ত যি শক্তি, গৌৰৱ, উৎসাহৰ প্ৰেৰণা লাভ কৰিছিল, সেই একে শক্তি, গৌৰৱ, উৎসাহে আজিও প্ৰেৰণা যোগাই আহিছে।
ঊনবিংশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ৰাজহুৱা প্ৰতিষ্ঠানত “গড চেভ দ্য কুইন” গোৱাটো বাধ্যতামূলক কৰি আদেশ জাৰি কৰে। এই নিৰ্দেশে বংকিম চন্দ্ৰ চেটাৰ্জীক গভীৰভাৱে আঘাত কৰিছিল। তেওঁ ভাবিলে, “আমি নিজৰ মাতৃভূমিত কোনো বিদেশী শক্তিক প্ৰশংসা কৰিম নেকি?”
সেই মুহূৰ্ততে তেওঁৰ ভিতৰত এক নতুন শিখা জ্বলি উঠিল, আৰু তেওঁ সংকল্প ল’লে যে ভাৰত মাতৃৰ বাবে এটি গীত লিখিব। ভাৰতীয় মনোভাৱ জগাই তুলিব, সংগ্ৰামী জনসাধাৰণক অনুপ্ৰাণিত কৰিব, আৰু প্ৰতিজন ভাৰতীয়ৰ হৃদয়ত স্বাধীনতাৰ আকাংক্ষাক জ্বলাই ৰাখিব।
যি কামে স্বাধীনতা সংগ্ৰামক দিশ দিছিল?
১৮৭৫ চনৰ আশে-পাশে বংকিম চন্দ্ৰ চেটাৰ্জীৰ কলমৰ পৰা “বন্দে মাতৰম”ৰ শব্দগুচ্চ নিগৰি আহিল আৰু অলপ সময়ৰ ভিতৰতে “আনন্দ মঠ” উপন্যাসৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা এই ৰচনাই সমগ্ৰ ভাৰতৰ শিৰাৰ মাজেৰে বৈ যাবলৈ ধৰিলে। এই গীত শুনা প্ৰতিজন বিপ্লৱীয়ে এনে অনুভৱ কৰিছিল যেন গীতটোৱে তেওঁলোকৰ হৃদয়ৰ লগত পোনপটীয়াকৈ সংংযোগ স্থাপন কৰিছে। কাৰাগাৰৰ কোঠা, ফাঁচী, দমনমূলক নীতি আদি একোৱেই গীতৰ প্ৰেৰণাক ৰখাব নোৱাৰিলে। সকলোতে শুনা গ’ল “বন্দে মাতৰম”ৰ প্ৰতিধ্বনি।
সংস্কৃতৰ বিশুদ্ধতা আৰু বংগৰ মধুৰতা
এই ৰচনাৰ সৌন্দৰ্য হ’ল ইয়াৰ আৰম্ভণিৰ পদ্যসমূহ সংস্কৃত ভাষাত, তাৰ পিছৰ শাৰীসমূহ বাংলা ভাষাত লিখা হৈছিল। যাৰ ফলত ইয়াক এক কোমল আৰু সুৰীয়া মাত্ৰা প্ৰদান কৰে। ১৮৯৬ চনত কংগ্ৰেছৰ কলিকতা অধিৱেশনত এই গীতটি যেতিয়া ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে সুৰেৰে পৰিবেশন কৰিছিল, তেতিয়া দৰ্শক হিচাপে থকা হাজাৰ হাজাৰ মানুহৰ চকু গৌৰৱ আৰু আৱেগেৰে ভৰি পৰিছিল। পিছলৈ শ্ৰী অৰবিন্দই এক আচৰিত ইংৰাজী অনুবাদ কৰিলে, যাৰ ফলত বিশ্বৰ বহু পণ্ডিতে ইয়াক সুলভ কৰি তুলিলে।
স্বাধীন ভাৰতে সৰ্বোচ্চ সন্মান প্ৰদান কৰিলে
১৯৫০ চনৰ ২৪ জানুৱাৰীত যেতিয়া দেশখে সংবিধান গৃহীত কৰিছিল, তেতিয়া বন্দে মাতৰমক ভাৰতৰ জাতীয় গীতৰ মৰ্যাদা দিয়া হৈছিল। ই সন্মানজনক স্থান দখল কৰিছিল, ঠিক জাতীয় সংগীত “জন গণ মন”ৰ দৰেই। আজি ১৫০ বছৰৰ পাছতো এই গীতটো কেৱল আবৃত্তি আৰু গোৱাই নহয়, ভাৰতীয়সকলৰ বাবে ই এক জীয়া আৱেগ আৰু প্ৰেৰণাৰ উৎস হৈয়েই আছে।
