ভাৰতলৈ বিৰিয়ানী ক’ৰ পৰা আহিল? ইয়াৰ আঁৰৰ কাহিনী জানো আহক
বিৰিয়ানী কেৱল সুস্বাদু ব্যঞ্জন নহয়, ই ইতিহাস আৰু পৰম্পৰাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংগ। বিৰিয়ানী নাম যেতিয়াই মনলৈ আহে তেতিয়াই ইয়াৰ সুগন্ধি, মছলাৰ অনন্য সংমিশ্ৰণ আৰু সোৱাদৰ কথা মনলৈ আহে। ভাৰত, পাকিস্তান, বাংলাদেশ, মধ্য এছিয়া আৰু উপসাগৰীয় দেশসমূহত বিৰিয়ানি অত্যন্ত জনপ্ৰিয়। কিন্তু এই সুস্বাদু খাদ্যই কেনেকৈ নাম পালে জানেনে?

বিৰিয়ানী বুলিলেই মানুহৰ মুখৰ পানী ওলায়। সুস্বাদু এই খাদ্যবিধে সকলোকে আকৰ্ষণ কৰে। বাছমতী চাউলৰ সৈতে ছাগলী, কুকুৰা, মছলাৰ সংমিশ্ৰণ কৰি বনোৱা এই ব্যঞ্জন শৰীৰ আৰু মন দুয়োটাকে আনন্দিত কৰে। বিৰিয়ানী যে বিদেশী খাদ্য, ইৰাণত জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰাৰ পিছত মোগলে ইয়াক নিজৰ চিগনেচাৰ ডিচ হিচাপে গ্ৰহণ কৰে। ভাৰতত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বিৰিয়ানী পোৱা যায়।
বিৰিয়ানী কেৱল সুস্বাদু ব্যঞ্জন নহয়, ই ইতিহাস আৰু পৰম্পৰাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংগ। বিৰিয়ানী নাম যেতিয়াই মনলৈ আহে তেতিয়াই ইয়াৰ সুগন্ধি, মছলাৰ অনন্য সংমিশ্ৰণ আৰু সোৱাদৰ কথা মনলৈ আহে। ভাৰত, পাকিস্তান, বাংলাদেশ, মধ্য এছিয়া আৰু উপসাগৰীয় দেশসমূহত বিৰিয়ানি অত্যন্ত জনপ্ৰিয়। কিন্তু এই সুস্বাদু খাদ্যই কেনেকৈ নাম পালে জানেনে? ইয়াৰ আঁৰত বহুতো আমোদজনক কাহিনী আৰু ঐতিহাসিক প্ৰসংগই বিৰিয়ানিক আৰু অধিক বিশেষ কৰি তুলিছে।
বিৰিয়ানী হৈছে দক্ষিণ এছিয়াৰ মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ মাজত উৎপত্তি হোৱা চাউলৰ এবিধ ব্যঞ্জন। ইয়াক মছলা, চাউল আৰু কোনো প্ৰকাৰৰ মাংস (যেনে মুৰ্গী, ছাগলী, গৰু, ভেড়া ছাগলী), বা মিছা মাছেৰে তৈয়াৰ কৰা হয়। লগতে কণী, আলু আদিও ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যায়।
ফৰাচী (ইৰাণ)ৰ পৰা মোগলে বিৰিয়ানীক ভাৰতলৈ আনিছিল। মোগল যুগত ই এক নতুন পৰিচয় আৰু ৰাজকীয় মৰ্যাদা লাভ কৰে। কোনো কোনোৱে দাবী কৰে যে বিৰিয়ানি শব্দটো আহিছে ফাৰ্চী শব্দ বিৰিঞ্জৰ (ফাৰ্চী: সাঁচ:Wikt-lang) পৰা, যাৰ অৰ্থ ভাত। কিন্তু আনৰ মতে, ইয়াৰ উৎস ফাৰ্চী বিৰয়ান বা বেৰিয়ান (ফাৰ্চী: সাঁচ:Wikt-lang), যাৰ অৰ্থ ভজা বা পুৰা। ইয়াৰ উৎস ফাৰ্চী বেৰেষ্টানো (ফাৰ্চী: সাঁচ:Wikt-lang) হ’ব পাৰে, যাৰ অৰ্থ পিঁয়াজ পুৰা, কাৰণ বিৰিয়ানিত প্ৰায় ভজা পিঁয়াজ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, মাংস আৰু ভাতৰ লগত, অলপ মচলাৰ উপৰিও। ফাৰ্চী ভাৰতৰ কেইবাটাও মধ্যকালীন মুছলমান ৰাজ্যৰ আনুষ্ঠানিক ভাষা আছিল।
বিৰিয়ানীৰ ইতিহাস কি?
একাংশ ইতিহাসবিদৰ মতে, বিৰিয়ানীৰ শিপা ভাৰতৰ পূৰ্বে ফৰাচী (ইৰাণ)ত আছিল আৰু মোগল আক্ৰমণকাৰী টাইমুৰ লাঙে ভাৰতলৈ আনিছিল। কোৱা হয় যে, দীঘলীয়া যুদ্ধ অভিযানৰ সময়ত টাইমুৰৰ সৈন্যসকলক দ্ৰুত আৰু পুষ্টিকৰ খাদ্য যোগান ধৰিবলৈ এটা খাদ্য সৃষ্টি কৰা হৈছিল যিটো দম (ভাপ)ত ৰন্ধা চাউল, মাংস আৰু মছলাৰে গঠিত আছিল। এই ব্যঞ্জন বিৰিয়ানিৰ সৈতে মিল আছিল আৰু ক্ৰমান্বয়ে সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে বিভিন্ন ৰূপত গ্ৰহণ কৰা হৈছিল।
‘বিৰিয়ানী’ৰ সৈতে জড়িত কাহিনী
বিৰিয়ানীৰ লগত জড়িত বহু কাহিনী আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, এটা আমোদজনক কাহিনী হ’ল বিৰিয়ানীৰ উৎপত্তি প্ৰথমে মোগল সম্ৰাট শ্বাহজাহানৰ পত্নী মুমতাজ মহলে কৰিছিল। এবাৰ মুমতাজ বেগম সেনাৰ বেৰেকলৈ গৈছিল য’ত তেওঁ সৈনিকসকলক অতি দুৰ্বল দেখিছিল। ইয়াৰ পিছত তেওঁ ৰান্ধনীসকলক সৈনিকসকলক সুষম খাদ্যৰ ব্যৱস্থা কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিলে।
ইয়াৰ বাবে মমতাজ বেগমে মাংস আৰু চাউলৰ মিশ্ৰণ বনাবলৈ ক’লে যাতে সৈন্যসকলে শক্তি লাভ কৰিব পাৰে। তাৰ পিছত মছলা দি মাংস আৰু ভাত ৰান্ধি বিৰিয়ানি প্ৰস্তুত কৰা হয়।
কলকাতা বিৰিয়ানী কেনেকৈ তৈয়াৰ কৰা হৈছিল? যেতিয়া অৱধৰ অন্তিম নৱাব ৱাজিদ আলী শ্বাহক ব্ৰিটিছে নিৰ্বাসিত কৰি কলকাতালৈ প্ৰেৰণ কৰিছিল, তেতিয়া তেওঁ লক্ষ্ণৌী বিৰিয়ানীৰ বাবে তেওঁৰ ৰাজকীয় ৰেচিপি তেওঁৰ লগত লৈ গৈছিল। কিন্তু সেই সময়ত সম্পদৰ অভাৱৰ বাবে ছাগলীৰ ঠাইত আলু ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এই কাৰণেই আজি কলকাতা বিৰিয়ানীত সিজোৱা আলু মিহলোৱা হয়, যাৰ বাবে ই আন বিৰিয়ানীতকৈ পৃথক। আজিও কলকাতাত আলু দি বিৰিয়ানী প্ৰস্তুত কৰা হয়।
বিৰিয়ানী এতিয়া কেৱল ব্যঞ্জন নহয়, আৱেগ হৈ পৰিছে। ইয়াক veg আৰু non veg দুয়োটাতেই ভাল লাগে। কলকাতা বিৰিয়ানীৰ পৰা লক্ষ্ণৌ বিৰিয়ানী, হায়দৰাবাদী বিৰিয়ানী, মোৰাদাবাদ বিৰিয়ানী, ইত্যাদি ভাৰতত পোৱাা যায়।