কুষ্ঠ ৰোগ নিৰ্মূলৰ দিশে ভাৰত, জানক কিমান লোক আক্ৰান্ত হৈছে এই ৰোগত?

কুষ্ঠ ৰোগ, বিশেষকৈ হেনচেন নামেৰেও জনাজাত মাইকোবেক্টেৰিয়াম লেপ্ৰে বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা বিয়পে। সংক্ৰমণৰ ফলত শৰীৰত বিভিন্ন ধৰণৰ দাগ পৰে। সংক্ৰমিত অংশটো স্পৰ্শ কৰিলে প্ৰায় অজ্ঞানৰ দৰে হৈ পৰে। সেই ঠাইত বিষ, গৰম, ঠাণ্ডাৰ অনুভৱ নহয়। আক্ৰান্তসকলে শৰীৰৰ বিভিন্ন অংশ যেনে ভৰি, হাত, মুখৰ পৰিৱৰ্তন দেখিবলৈ আৰম্ভ কৰে। চকুতো ইয়াৰ বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰে। সমস্যাৰ ভিতৰত দৃষ্টিশক্তি কমি যোৱা আৰু চকু বন্ধ কৰাত অসুবিধা হোৱা।

সংক্ৰমণ কেনেকৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হৈছিল?

১৯৫১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি কুষ্ঠ ৰোগ আছিল এক সাধাৰণ সমস্যা। মুঠ জনসংখ্যাৰ ভিতৰত ১,৩৭৪,০০০ লোক কুষ্ঠ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈছিল। অৰ্থাৎ প্ৰতি ১০ হাজাৰৰ ভিতৰত ৩৮ জন লোক আক্ৰান্ত হৈছিল। ফলস্বৰূপে চৰকাৰে ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা হিচাপে স্বীকৃতি দি ইয়াক প্ৰতিৰোধৰ বাবে প্ৰচেষ্টা আৰম্ভ কৰে। ১৯৫৪-৫৫ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় কুষ্ঠ নিয়ন্ত্ৰণ কাৰ্যসূচী (NLCP) আৰম্ভ কৰা হৈছিল। এই কাৰ্যসূচীৰ অধীনত আক্ৰান্ত ব্যক্তিৰ ঘৰে ঘৰে ডাপছন মনোথেৰাপীৰ দ্বাৰা চিকিৎসা আৰম্ভ কৰা হৈছিল। সংক্ৰমণক অধিক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ১৯৬৯-৭৪ চনত এই কাৰ্যসূচী বৃহৎ পৰিসৰলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰা হয়। চতুৰ্থ পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনাই চহৰ আৰু গাঁও পৰ্যায়ত এই ব্যৱস্থা সম্প্ৰসাৰণ কৰা হৈছিল।

NGO’ৰ কাম বৃদ্ধি

১৯৮৩ চনত কুষ্ঠ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে জড়িত হোৱা এন জি অ’ৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰা হয়। ইয়াৰ অধীনত SET (Survey, Education, and Treatment) আঁচনি আৰম্ভ কৰা হয়। যিয়ে এন জি অ’ৰ সহায়ত কুষ্ঠ ৰোগীক চিনাক্তকৰণ আৰু চিকিৎসাৰ ক্ষেত্ৰত সম্প্ৰসাৰণ ঘটায়। প্ৰতি ২৫ হাজাৰ লোকৰ বিপৰীতে এজন পেৰামেডিকেল ষ্টাফ নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। ইয়াৰ পিছতে জনসাধাৰণৰ মাজত এই ৰোগ সম্পৰ্কে সজাগতা বিয়পি পৰে।

ঘৰে ঘৰে কৰা জৰীপৰ জৰিয়তে মানুহক সংক্ৰমণৰ প্ৰাৰম্ভিক লক্ষণসমূহৰ বিষয়ে অৱগত কৰা হৈছিল যাতে তেওঁলোকে আগতীয়াকৈ চিকিৎসা ল’ব পাৰে। ক্লিনিকৰ তথ্যত মানুহক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল। ১৯৮২-৮৩ চনত এম ডি টি প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়, য’ত বহু ঔষধ চিকিৎসাৰ প্ৰচলন হয়। ইয়াক WHO ৰ অনুমোদন দিয়া হৈছিল। দেশত এই ৰোগ হ্ৰাস আৰু পৰাজয়ৰ বাবেও বিনামূলীয়া চিকিৎসা আৰু পৰামৰ্শৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল।

সংক্ৰমণৰ সংখ্যা হ্ৰাস

১৯৮১ চনত কুষ্ঠ ৰোগৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ হাৰ প্ৰতি ১০,০০০ জনৰ ভিতৰত ৫৭.২ আছিল, যিটো ১৯৮৪ চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে ৪৪.৮ আৰু ২০০৪ চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে প্ৰতি ১০,০০০ জনৰ ভিতৰত ২.৪ লৈ হ্ৰাস পাইছিল ১৯৯৩-২০০০ আৰু ২০০১-২০০৪ চনৰ পৰা প্ৰকল্পসমূহে সম্প্ৰদায়ৰ অংশগ্ৰহণ আৰু নতুন আইইচি কৌশলসমূহক সমৰ্থন কৰিছিল। এন জি অ’, ডব্লিউ এইচ অ’, ডানিডা, আৰু বি বি চি ডব্লিউ এছ টি, ছ’মাক, আৰু লিন্টাছৰ দৰে সংবাদ মাধ্যমৰ সংস্থাসমূহৰ সৈতে সহযোগিতা আৰু অংশীদাৰিত্ব বৃদ্ধি কৰা হৈছিল। ২০০৪ চনলৈকে ১৭খন ৰাজ্য আৰু ২৫০খন জিলাই কুষ্ঠ ৰোগ নিৰ্মূল (প্ৰতি ১০,০০০ জনৰ ভিতৰত এজনতকৈ কম)ত সফলতা লাভ কৰিছিল। সাতখন ৰাজ্য এই লক্ষ্যৰ ওচৰ চাপিছিল। ২০০৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহলৈকে ভাৰতে ৰাষ্ট্ৰীয় কুষ্ঠ ৰোগ নিৰ্মূলৰ লক্ষ্যত উপনীত হয়।

ৰাষ্ট্ৰীয় কুষ্ঠ ৰোগ নিৰ্মূল কাৰ্যসূচীয়ে ২০২৩-২০২৭ চনৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় কৌশলগত পৰিকল্পনা আৰু ৰোডমেপ প্ৰস্তুত কৰিছে। যাৰ লক্ষ্য হৈছে ২০৩০ চনৰ ভিতৰত কুষ্ঠ ৰোগৰ প্ৰসাৰ সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ কৰাৰ লগতে প্ৰব্ৰজনকাৰী ৰোগীৰ দেহত সংক্ৰমণ নাইকিয়া কৰা আৰু । বিশ্বজুৰি কুষ্ঠ ৰোগ ৰণনীতি ২০২১-২০৩০ত শক্তিশালী পৰিদৰ্শন, ডিজিটেলাইজেচন, ভেকচিন প্ৰৱৰ্তন আৰু সজাগতা অভিযানৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়। পাঁচ বছৰলৈ শিশুৰ মাজত নতুন  সংক্ৰমণ আৰু তাৰ পিছত তিনি বছৰলৈ জিলা পৰ্যায়ত নতুনকৈ আক্ৰান্ত নহ’বলৈ কাম চলাই থকা হৈছে।