ইউনুছৰ ওপৰত আস্থা হেৰুৱাইছে আইএমএফে, বন্ধ কৰিলে ৮০ কোটি ডলাৰৰ ঋণ

বাংলাদেশলৈ লোন বন্ধ কৰিলে আইএমএফে

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি চমুকৈ আই এম এফে প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে বাংলাদেশৰ বাবে। বাংলাদেশত নতুন চৰকাৰ গঠন নোহোৱালৈকে আই এম এফে ঋণৰ ষষ্ঠ কিস্তি বন্ধ ৰখাৰ কথা ঘোষণা কৰিছে। যোৱা বছৰৰ গণ অভ্যুত্থানৰ পিছত বাংলাদেশত গঠন হৈছে অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰ। অৱশ্যে অহা বছৰ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হোৱাৰ কথা। ইফালে তাৰ মাজতে আই এম এফে এই উল্লেখযোগ্য ঘোষণা কৰিছে।

বিশ্বৰ অৰ্থনৈতিক চাপৰ মাজতে বাংলাদেশ চৰকাৰে ২০২২ চনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি (আই এম এফ)ৰ পৰা সহায় বিচাৰিছিল। ২০২৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহত আই এম এফে ৪.৭ বিলিয়ন ডলাৰৰ ঋণ পেকেজত অনুমোদন জনাইছিল, যিটো পিছলৈ ৫.৫ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল। আজিলৈকে বাংলাদেশে ৫টা কিস্তিত লাভ কৰিছে ৩.৬ বিলিয়ন ডলাৰ।

আই এম এফে ঋণ বন্ধ কৰিছে

ইউনুছৰ অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰক দিয়া ঋণৰ ষষ্ঠ কিস্তি মুকলি কৰিবলৈ পোনপটীয়াকৈ অস্বীকাৰ কৰিছে আই এম এফে। তেওঁলোকে উল্লেখ কৰিছে যে নতুন চৰকাৰৰ সৈতে আলোচনা আৰু বৰ্তমানৰ অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ কাৰ্যসূচী অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ পিছতহে এই কিস্তি মুকলি কৰা হ’ব। এই ষষ্ঠ কিস্তিৰ অংশ হিচাপে বাংলাদেশে প্ৰায় ৮০ কোটি ডলাৰ বা প্ৰায় ৬,৭২০ কোটি টকা লাভ কৰাৰ আশা কৰিছিল। কিন্তু এতিয়া আই এম এফে এই কিস্তি ইউনুছ চৰকাৰক মুকলি কৰি দিবলৈ অনিচ্ছুক।

আই এম এফে এই ধন মুকলি কৰিবলৈ অনিচ্ছা প্ৰকাশ কৰি কয় যে নতুন বাংলাদেশ চৰকাৰে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত প্ৰথমে ইয়াৰ নীতিগত দিশ নিৰ্ণয় কৰাটো প্ৰয়োজন আৰু বৰ্তমানৰ অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ কাৰ্যসূচী অব্যাহত ৰাখিব নেকি সেয়াও বিবেচনা কৰা উচিত। সংস্থাটোৱে বিশ্বাস কৰে যে নতুন চৰকাৰে নিজৰ স্থিতি আৰু প্ৰতিশ্ৰুতিৰ স্পষ্ট ৰূপৰেখা দাঙি ধৰালৈকে পৰৱৰ্তী কিস্তি মুকলি কৰাটো অসম্ভৱ।

আই এম এফে চাব বিচাৰে যে আগন্তুক চৰকাৰখনে একেধৰণৰ অৰ্থনৈতিক নীতি আৰু সংস্কাৰ সাধন কৰিবলৈ সাজু হৈছে, নে কিবা পৰিৱৰ্তন কৰিব।

ডিচেম্বৰ মাহত মুকলি হ’বলগীয়া আছিল এই কিস্তি

শেহতীয়াকৈ ৱাশ্বিংটনত অনুষ্ঠিত হোৱা আই এম এফ আৰু বিশ্ব বেংকৰ বাৰ্ষিক বৈঠকৰ সময়ত বাংলাদেশ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ ড° আহছান এইচ মনছুৰ আৰু আই এম এফৰ মাজত হোৱা বৈঠকৰ সময়ত এই তথ্য প্ৰদান কৰা হৈছে। ৰাজ্যপালৰ মতে, প্ৰথমে চলিত বৰ্ষৰ ডিচেম্বৰ মাহত এই কিস্তি মুকলি কৰাৰ কথা আছিল যদিও নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে এই প্ৰক্ৰিয়া আগবঢ়াই নিব বুলি আই এম এফে স্পষ্ট কৰি দিছে।

দেশৰ বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ মজুত ৰক্ষা কৰাটো সুস্থিৰ আৰু ডলাৰৰ হাৰ সুস্থিৰ হৈ আছে। আই এম এফৰ নীতিগত সমৰ্থন অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ যদিও এই সময়ত ঋণৰ কিস্তি নাপালেও দেশখনে নিজৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থা পৰিচালনা কৰিব।

অৰ্থনৈতিক উপদেষ্টা ড০ ছালেহুদ্দিন আহমেদে কয় যে যদি আই এম এফে কঠোৰ চৰ্ত আৰোপ কৰে তেন্তে বাংলাদেশে সেইবোৰ মানি নলয়। দেশত এতিয়া আগৰ দৰে অৰ্থনৈতিক সংকট নাই।

আই এম এফৰ কৌশল কি?

ভিতৰুৱা সূত্ৰ অনুসৰি আই এম এফে নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে এই সময়খিনি ব্যৱহাৰ কৰি নিজৰ চৰ্তসমূহ বলবৎ কৰিবলৈ হেঁচা প্ৰয়োগ কৰিছে। নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে ঋণৰ কিস্তি বন্ধ ৰাখি বিশ্ববাসীলৈ এটা বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰে যে বাংলাদেশে আই এম এফৰ চৰ্তসমূহ সম্পূৰ্ণৰূপে মানি চলা নাই। পৰৱৰ্তী কিস্তি মুকলি কৰাৰ পূৰ্বে আই এম এফে নতুন চৰকাৰখনে ক্ষমতালৈ অহাৰ পিছত সংস্কাৰ কাৰ্যসূচী অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰবাৰ প্ৰকাশ কৰাটো নিশ্চিত কৰাৰ মনস্থ কৰিছে।

আই এম এফে এনে হেঁচা প্ৰয়োগ কৰাটো প্ৰথম নহয়। ২০০১ চনৰ নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বেও একেধৰণৰ কৌশল প্ৰয়োগ কৰিছিল। ২০২২ চনত বাংলাদেশ চৰকাৰেও আই এম এফৰ চৰ্তত ইন্ধন আৰু গেছৰ মূল্য বৃদ্ধি কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল।

ঢাকা ভ্ৰমণলৈ যাব প্ৰতিনিধি দল

ইফালে, আই এম এফৰ এটা প্ৰতিনিধি দল ২৯ অক্টোবৰত ঢাকাত উপস্থিত হৈ ষষ্ঠ কিস্তিৰ চৰ্তসমূহ পৰ্যালোচনা কৰাৰ কথা। এই দুসপ্তাহজোৰা ভ্ৰমণৰ সময়ত প্ৰতিনিধি দলটোৱে বিভিন্ন চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰিব আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত আই এম এফৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ত মূল্যায়ন প্ৰতিবেদন দাখিল কৰিব। এই প্ৰতিবেদনে নিৰ্ধাৰণ কৰিব যে কিস্তি মুকলি কৰা হ’ব নে নহয়।

বাংলাদেশ বেংকৰ সূত্ৰ অনুসৰি দেশৰ বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ মজুত বৰ্তমান ৩২.১৪ বিলিয়ন ডলাৰ। প্ৰবাসী আয় আৰু ৰপ্তানিৰ ক্ষেত্ৰত উন্নতিৰ লক্ষণ দেখা গৈছে, আনহাতে আমদানি ব্যয় নিয়ন্ত্ৰণত আছে আৰু চলিত একাউণ্টৰ ঘাটি নাই।

২০২৪ চনত শ্বেখ হাছিনাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা অভ্যুত্থানৰ পিছত বাংলাদেশৰ নেতৃত্বত আছিল মহম্মদ ইউনুছৰ নেতৃত্বত এখন অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰ। ইয়াৰ পিছত অহা বছৰ অৰ্থাৎ ২০২৬ চনত দেশত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ’ব।