দেশৰ মুখ্য ন্যায়াধীশৰ আসনত বি আৰ গাভাই, কি বিশেষ ক্ষমতা থাকে এজন মুখ্য ন্যায়াধীশৰ, দৰমহা কিমান?

দেশৰ মুখ্যন্যায়াধীশৰ আসনত বি আৰ গাভাই

বুধবাৰে দেশৰ ৫২ সংখ্যক মুখ্য ন্যায়াধীশ হিচাপে দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে ন্যায়াধীশ ভূষণ ৰামকৃষ্ণ গাভায়ে । ৰাষ্ট্ৰপতি দ্ৰৌপদী মুৰ্মুৱে তেওঁক দেশৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ হিচাপে শপত বাক্য পাঠ কৰোৱায় । বৌদ্ধ ধৰ্ম অনুসৰণ কৰা প্ৰথমজন মুখ্য ন্যায়াধীশ চি জে আই গাভাই । তেওঁৰ কাৰ্যকাল হ’ব ৬ মাহৰ । আমাৰ সংবিধানত মুখ্য ন্যায়াধীশকো বিশেষ ক্ষমতা প্ৰদান কৰা হৈছে । তেওঁলোকৰ নিযুক্তিৰ ব্যৱস্থাও আছে ।

নিয়মত কোৱা হৈছে, CJI হ’বলৈ হ’লে তেওঁ ভাৰতৰ নাগৰিক হ’ব লাগিব । ৫ বছৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ত ন্যায়াধীশ হিচাপে কাম কৰাৰ অভিজ্ঞতা থাকিব লাগিব । ১০ বছৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ত অধিবক্তা হিচাপে কাম কৰাৰো অভিজ্ঞতা থাকিব লাগে এগৰাকী CJI ৰ । ইয়াৰ লগতে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ দৃষ্টিত এজন সুনামধন্য আইনবিদকহে এই পদৰ বাবে যোগ্য বুলি গণ্য কৰা হয় । উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ জ্যেষ্ঠ ন্যায়াধীশক CJI হিচাপে মনোনীত কৰা হয় আৰু আদালতত সেৱা আগবঢ়োৱা সময়ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তেওঁৰ জ্যেষ্ঠতা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় ।

CJI ৰ বিশেষ ক্ষমতা কি কি?
ভাৰতীয় সংবিধানত দেশৰ মুখ্য ন্যায়াধীশক (CJI) কিছু বিশেষ ক্ষমতাও দিয়া হৈছে । নিয়মত কোৱা হৈছে যে CJI এ “মাষ্টাৰ অৱ দ্য ৰষ্টাৰ” হিচাপেও কাম কৰে । অৰ্থাৎ ডাঙৰ ডাঙৰ গোচৰ বিশেষ বিচাৰপীঠলৈ পঠিয়াই উচ্চতম ন্যায়ালয়ত শুনানিৰ সময় নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ ক্ষমতা তেওঁলোকৰ আছে ।

CJI কলেজিয়াম ব্যৱস্থাৰ মুৰব্বী । সেই কলেজিয়াম ব্যৱস্থা যিটোৰ ন্যায়াধীশ নিযুক্তিৰ পৰা বদলিলৈকে কৰ্তৃত্ব আছে । কিন্তু ভাৰতৰ সংবিধানত, সংসদৰ কোনো আইনত কলেজিয়াম ব্যৱস্থাৰ উল্লেখ নাই । উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সিদ্ধান্তৰ জৰিয়তে বিকশিত হোৱা এই ব্যৱস্থাটোক ‘জুজ কেছ’ বুলি কোৱা হয় । কলেজিয়াম ব্যৱস্থাটো দেশৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ আৰু উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ চাৰিজন জ্যেষ্ঠ ন্যায়াধীশৰ এটা গোট । এই ব্যৱস্থাৰ ৫ জন ব্যক্তিয়ে মিলি উচ্চতম ন্যায়ালয়ত কোন ন্যায়াধীশ হ’ব সেইটো নিৰ্ণয় কৰে ।

উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ বিধি, ২০১৩ ত CJI ৰ প্ৰশাসনিক দায়িত্বৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে । ‘মাষ্টাৰ অৱ দ্য ৰষ্টাৰ’ হিচাপে মুখ্য ন্যায়াধীশে আদালতৰ বিভিন্ন বিচাৰপীঠত গোচৰ আবণ্টন দিয়ে আৰু সংবিধান বিচাৰপীঠ গঠন কৰিবলৈ ন্যায়াধীশ নিৰ্বাচন কৰে, যিয়ে আইনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নসমূহৰ সিদ্ধান্ত লয় । গোচৰ তালিকাভুক্ত কৰাৰ ক্ষমতাও মুখ্য ন্যায়াধীশৰ হাতত আছে ।

কিমান দৰমহা, পেঞ্চন আৰু সুবিধা কি কি লাভ কৰে?
দেশৰ মুখ্য ন্যায়াধীশে প্ৰতিমাহে ২.৮০ লাখ টকা দৰমহা পায় । প্ৰতি বছৰে পেঞ্চন হিচাপে ১৬.৮০ লাখ টকা লাভ কৰে । ইয়াৰ লগতে ২০ লাখ টকাৰ ডিয়াৰনেছ এলাৱেন্স আৰু গ্ৰেচুইটি দিয়া হয় । বহু সংবাদ মাধ্যমত দাবী কৰা হৈছে যে দৰমহাৰ উপৰিও CJI ক প্ৰতিমাহে ৪৫০০০ টকা সন্মানীয় ভাট্টা হিচাপে দিয়া হয় । একে সময়তে এককালীন ফাৰ্নিচিং ভাট্টা হিচাপে ১০ লাখ টকা দিয়া হয় ।

উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ মুখ্য ন্যায়াধীশে বাসস্থান হিচাপে দিল্লীৰ সৰ্বোচ্চ শ্ৰেণী অৰ্থাৎ টাইপ VIII বাংলো লাভ কৰে । এখন চৰকাৰী বাহনৰ ব্যৱস্থা কৰা থাকে চালকৰ সহিতে । ২৪ ঘণ্টীয়া নিৰাপত্তাৰ লগতে বাংলোটোত ঘৰুৱা কৰ্মচাৰী আৰু কেৰাণীৰো ব্যৱস্থা আছে । ইয়াৰ উপৰিও চৰকাৰী বাহনখনৰ বাবে প্ৰতিমাহে ২০০ লিটাৰ পৰ্যন্ত ইন্ধন আৰু পি এছ অ’ৰ ব্যৱস্থাও কৰা হয় । CJI এ ভ্ৰমণ ভাট্টাও লাভ কৰে ।

অৱসৰৰ পিছত প্ৰাক্তন মুখ্য ন্যায়াধীশগৰাকীয়ে লাভ কৰিব পৰা সা-সুবিধাৰ সন্দৰ্ভত ২০২২ চনত সংশোধনী কৰা হৈছিল । কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰকাশ কৰা এক বিবৃতিত কোৱা হৈছে যে উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত মুখ্য ন্যায়াধীশগৰাকীয়ে ৬ মাহৰ বাবে ভাড়াবিহীন টাইপ VII বাসস্থান লাভ কৰে । এই বাসস্থান সেইসকল সাংসদক দিয়া হয় যিসকল সাংসদ পূৰ্বে কেন্দ্ৰত মন্ত্ৰী হৈ আহিছে । অৱসৰৰ পিছত CJI-এ এবছৰৰ বাবে ২৪ ঘণ্টীয়া নিৰাপত্তা লাভ কৰে ।