দেশত নক্সাল নিঃশেষৰ অন্তিম তাৰিখ মাৰ্চ ২০২৬, চিআৰপিএফে স্থাপন কৰিছে ২২৯ টা এফ বি অ’

চিআৰপিএফ (ফাইল ফটো)

নক্সালবাদ দমনৰ কৌশলৰ অংশ হিচাপে, কেন্দ্ৰই ২০২৬ চনৰ মাৰ্চ মাহৰ ভিতৰত এই সন্ত্ৰাস দূৰ কৰাৰ সময়সীমা হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল। বাওঁপন্থী উগ্ৰবাদ প্ৰতিহত কৰাৰ দায়িত্ব দিয়া অন্যতম প্ৰধান বাহিনী কেন্দ্ৰীয় সংৰক্ষিত আৰক্ষী বাহিনী (চি আৰ পি এফ)-এ ২০১৯ চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে ছখন মূল নক্সাল প্ৰভাৱিত ৰাজ্যত মুঠ ২২৯টা ফৰৱাৰ্ড অপাৰেটিং বেছ (এফ অ’ বি) স্থাপন কৰিছে।

নক্সাল প্ৰভাৱিত অঞ্চলত বাওঁপন্থী উগ্ৰবাদ (এল ডব্লিউ ই) প্ৰতিহত কৰিবলৈ চৰকাৰৰ নিৰাপত্তা কৌশলৰ এটা মূল উপাদান হিচাপে পৰিগণিত হৈছে এফ অ’ বি। এই ঘাটিসমূহ চি আৰ পি এফ আৰু ইয়াৰ বিশেষ ইউনিটকে ধৰি কেন্দ্ৰীয় সশস্ত্ৰ আৰক্ষী বাহিনীয়ে দুৰ্গম বনাঞ্চল আৰু বিদ্ৰোহ প্ৰৱণ অঞ্চলত স্থাপন কৰে যিবোৰ পূৰ্বতে নক্সাল গোটৰ দুৰ্গ বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।

মুঠ ২২৯টা ফৰৱাৰ্ড অপাৰেটিং বেছ (এফ অ’ বি)ৰ ভিতৰত এই বছৰ এতিয়ালৈকে সৰ্বোচ্চ ৫৯টা স্থাপন কৰা হৈছে। তাৰ বিপৰীতে ২০২৪ চনত ৪০টা, ২০২৩ চনত ২৭টা, ২০২২ চনত ৪৮টা, ২০২১ চনত ২৯টা, ২০২০ চনত ১৮টা আৰু ২০১৯ চনত ৮টা স্থাপন কৰা হৈছিল। এই এফ অ’ বিসমূহ সমগ্ৰ ছত্তীশগড়, ওড়িশা, মহাৰাষ্ট্ৰ, মধ্যপ্ৰদেশ, ঝাৰখণ্ড আৰু তেলেংগানাত স্থাপন কৰা হৈছে।

এই বছৰ স্থাপন কৰা ৫৯টা এফ অ’বিৰ ভিতৰত ছত্তীশগড়ত সৰ্বাধিক ৩২টা ঘাটি আছে, তাৰ পিছতে ঝাৰখণ্ড আৰু মধ্যপ্ৰদেশত ৯টাকৈ, মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু ওড়িশাত চাৰিটাকৈ আৰু তেলেংগানাত এটা ঘাটি আছে।

সদ্য সমাপ্ত সংসদৰ শীতকালীন অধিৱেশনত ৰাজ্যসভাত এক প্ৰশ্নৰ লিখিত উত্তৰত গৃহ ৰাজ্য মন্ত্ৰী নিত্যানন্দ ৰায়ে জনাইছে যে ২০১৯ চনৰ পৰা এতিয়ালৈকে মুঠ ৩৭৭ টা এফ অ’ বি স্থাপন কৰিছে নক্সাল ক্ষতিগ্ৰস্ত ৰাজ্যত নিয়োজিত সকলো কেন্দ্ৰীয় সশস্ত্ৰ আৰক্ষী বাহিনীয়ে। ২০২৫ চনত ৭৪ টা, ২০২৪ চনত ৭১ টা, ২০২৩ চনত ৫১ টা, ২০২২ চনত ৬৬ টা, ২০২১ চনত ৫১ টা, ২০২০ চনত ৪০ টা আৰু ২০১৯ চনত ২৪ টা এফ অ’ বি স্থাপন কৰা হৈছিল।

এফ অ’ বিসমূহৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হৈছে ৰাজ্য চৰকাৰৰ প্ৰসাৰতা অভ্যন্তৰীণ অঞ্চলসমূহলৈ সম্প্ৰসাৰণ কৰা, নক্সাল কেডাৰসকলক নিৰাপদ আশ্ৰয়স্থল ধ্বংস কৰা, আৰু স্থায়ী অঞ্চলত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰা। অস্থায়ী শিবিৰৰ দৰে নহয়, এফ অ’ বি হৈছে অৰ্ধস্থায়ী বা স্থায়ী গঠন, য’ত থকাৰ ব্যৱস্থা, যোগাযোগ ব্যৱস্থা, চিকিৎসা সুবিধা আৰু লজিষ্টিক সুবিধা আছে, যাৰ ফলত নিৰাপত্তা বাহিনী অধিক সময়ৰ বাবে নিয়োজিত হৈ থাকিব পাৰে।

এফ অ’ বিয়ে নিৰাপত্তা বাহিনী আৰু সংঘাতপূৰ্ণ অঞ্চলৰ মাজৰ দূৰত্ব বহু পৰিমাণে হ্ৰাস কৰিছে, যাৰ ফলত সঁহাৰিৰ সময় আৰু চোৰাংচোৱা সংগ্ৰহ উন্নীত হৈছে। তেওঁলোকৰ উপস্থিতিয়ে অধিক সঘনাই টহলদাৰী, স্থানীয় আৰক্ষীৰ সৈতে উন্নত সমন্বয়, আৰু পথ নিৰ্মাণ, ভ্ৰাম্যমাণ সংযোগ প্ৰকল্প, আৰু কল্যাণমূলক আঁচনি ৰূপায়ণৰ দৰে উন্নয়নমূলক কাৰ্যকলাপৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছে।

বছৰ বছৰ ধৰি বিশেষকৈ ছত্তীশগড়, ঝাৰখণ্ড, ওড়িশা, মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু তেলেংগানা আৰু মধ্যপ্ৰদেশৰ কিছু অংশত এফ অ’ বি সম্প্ৰসাৰণৰ ফলত নক্সালৰ প্ৰভাৱ সংকুচিত হোৱা, প্ৰশাসনিক নিয়ন্ত্ৰণ পুনৰুদ্ধাৰ কৰা আৰু পূৰ্বতে দুৰ্গম অঞ্চলত শাসন আৰু উন্নয়নৰ পদক্ষেপৰ বাবে অধিক সুৰক্ষিত পৰিৱেশ সৃষ্টিৰ কৃতিত্ব লাভ কৰা হৈছে।

নক্সালৰ প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰাত এফ অ’ বিসমূহে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, কিয়নো নিৰাপত্তা বাহিনীয়ে স্থানীয় জনসাধাৰণক আশ্বস্ত কৰিবলৈ ১০০ জনতকৈ অধিক কৰ্মীৰ কোম্পানী আকাৰৰ ইউনিট নিয়োগ কৰে আৰু লগতে ঘন বনাঞ্চলসমূহত প্ৰৱেশৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত বিদ্ৰোহীৰ কাৰ্যকলাপ পিছুৱাই যায়।

এই ঘাটিসমূহ সাধাৰণতে প্ৰায় পাঁচ কিলোমিটাৰৰ ব্যৱধানত স্থাপন কৰা হয়, যাৰ ফলত নক্সাল বিৰোধী অভিযানত জৰুৰীকালীন অৱস্থাত দ্ৰুত পাৰস্পৰিক সমৰ্থন নিশ্চিত কৰা হয়। তেওঁলোকৰ উপস্থিতিয়ে নক্সাল গোটসমূহৰ বাবেও কাৰ্যকৰী বিচ্ছিন্নতাৰ সৃষ্টি কৰে, কেডাৰসকলে সাধাৰণতে এনে স্থাপনৰ পাঁচ কিলোমিটাৰ ব্যাসাৰ্ধৰ ভিতৰত কাৰ্যকলাপ এৰাই চলি থাকে।

কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে এল ডব্লিউ ইৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত ৰাজ্যসমূহৰ প্ৰচেষ্টাৰ পৰিপূৰক হিচাপে কাম কৰি আহিছে। এল ডব্লিউ ইৰ বিপদক সামগ্ৰিকভাৱে মোকাবিলা কৰিবলৈ ২০১৫ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় নীতি আৰু কাৰ্য পৰিকল্পনাত অনুমোদন জনোৱা হৈছিল।

২০১৫ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নীতি আৰু কাৰ্য পৰিকল্পনাৰ দৃঢ় ৰূপায়ণৰ ফলত হিংসাৰ ধাৰাবাহিকতা হ্ৰাস পাইছে আৰু ভৌগোলিক বিস্তাৰৰ সংকোচন ঘটিছে। দেশৰ আভ্যন্তৰীণ নিৰাপত্তাৰ বাবে গুৰুতৰ প্ৰত্যাহ্বান হিচাপে পৰিগণিত হোৱা ৰঙা সন্ত্ৰাসক শেহতীয়াকৈ যথেষ্ট পৰিমাণে নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হৈছে আৰু মাত্ৰ কেইটামান পকেটতলৈ সংকুচিত কৰা হৈছে।

কেন্দ্ৰীয় গৃহ মন্ত্ৰণালয়ৰ তথ্য অনুসৰি নক্সাল প্ৰভাৱিত জিলাৰ সংখ্যা ২০১৮ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ১২৬খন, ২০২১ চনৰ জুলাই মাহত ৭০খন, ২০২৪ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ৩৮খন, ২০২৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ১৮খন, আৰু ২০২৫ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ১১খনলৈ হ্ৰাস পাইছে আৰু এতিয়া মাত্ৰ তিনিখন জিলাই অধিকাংশ ৰঙা সন্ত্ৰাসত আক্ৰান্ত হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত হৈছে। কিন্তু শেহতীয়াকৈ ৰঙা সন্ত্ৰাসৰ প্ৰভাৱৰ পৰা আঁতৰাই অনা অঞ্চলসমূহত নক্সালসকলক উভতি অহাত বাধা দিবলৈ ২৭খন জিলাক নিৰাপত্তা সম্পৰ্কীয় ব্যয় আঁচনিৰ পৰিসৰত ‘লিগেচি এণ্ড থ্ৰাষ্ট জিলা’ হিচাপে ৰখা হৈছে।

এল ডব্লিউ ই সম্পৰ্কীয় হিংসাৰ কাণ্ড ২০১০ চনত সৰ্বাধিক ১৯৩৬ টাৰ পৰা ২০২৫ চনত ২১৮লৈ অর্থাৎ ৮৯ শতাংশ হ্ৰাস পাইছে। ফলস্বৰূপে সাধাৰণ নাগৰিক আৰু নিৰাপত্তা বাহিনীৰ মৃত্যুও ২০১০ চনত ১০০৫ৰ পৰা ৯১ শতাংশ হ্ৰাস পাই ২০২৫ চনত ৯৩ হৈছে। ২০২৫ চনত (১ ডিচেম্বৰলৈকে) নিৰাপত্তা বাহিনীয়ে নিষ্ক্ৰিয় কৰিছে ৩৩৫ জন এল ডব্লিউ ই। ইয়াৰ লগতে ৯৪২ জনক গ্ৰেপ্তাৰ আৰু ২,১৬৭ জনক আত্মসমৰ্পণৰ সুবিধাও প্ৰদান কৰে।